Irena Pacholewska-Urgacz

radca prawny

Jestem radcą prawnym, specjalizuję się w prawie pracy. Propaguje wiedzę na temat prawnych aspektów kobiecej kariery i przedsiębiorczości. Piszę o inspirujących kobietach.
[Więcej >>>]

Umów konsultację prawną

Skutecznie wspieram w sprawach ZUS i prawie pracy

Irena Pacholewska-Urgacz05 kwietnia 2023Komentarze (0)

Nazywam się Irena Pacholewska-Urgacz i jestem radcą prawnym z ponad 10-letnim doświadczeniem w sprawach związanych z prawem pracy oraz ZUS.

Od lat skutecznie wspieram swoich klientów w sporach z pracodawcami i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Chcąc dowiedzieć się więcej na temat mojej oferty wsparcia prawnego, kliknij w jeden z poniższych linków:

Stacjonarnie działam w moim biurze w Katowicach, a online pracuję dla klientów z całej Polski i nie tylko.

Jeśli potrzebujesz konsultacji w tematyce prawa pracy lub problemów z ZUS-em, skontaktuj się ze mną – telefonicznie lub mailowo. Niezbędne informacje znajdziesz w zakładce kontakt.

Wysokości składek ZUS – czy nadal jest możliwe ich podniesienie

Irena Pacholewska-Urgacz22 kwietnia 2024Komentarze (0)

Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne to temat, który spędza sen z powiek wielu przedsiębiorcom. W dniu 29 listopada 2023 r.  Sąd Najwyższy wydał w tym temacie niezwykle ważną uchwałę  (sygnatura III UZP 3/23).

Wskazał w niej, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ma prawo do weryfikacji podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, gdy ubezpieczony w początkowym okresie prowadzenia działalności gospodarczej deklaruje zawyżoną podstawę wymiaru składek w stosunku do przewidywanych przychodów z prowadzonej działalności.

Aktualne stanowisko Sądu Najwyższego jest zatem zmianą jego dotychczasowych poglądów dotyczących możliwości podnoszenia wysokości składek o 180 stopni. Za to zgodne jest ze stanowiskiem ZUS, prezentowanym od wielu lat. 

Z poniższego wpisu dowiesz się, czy w tej sytuacji możliwe jest podniesienie składek na ubezpieczenia społeczne.

Wysokości składek ZUS – jak wyglądała dotychczas sytuacja

Dotychczas Sąd Najwyższy (uchwała z dnia 21 kwietnia 2010 r., sygnatura II UZ 1/10) twierdził, że ZUS nie ma uprawnień do weryfikowania zadeklarowanej przez przedsiębiorcę  podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, o ile mieści się ona w granicach określonych przepisami.

Sąd Najwyższy dotychczas podkreślał, że obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ich wysokość nie są powiązane z osiągniętym faktycznie przychodem, lecz wyłącznie z istnieniem tytułu ubezpieczenia i zadeklarowaną przez ubezpieczonego kwotą, niezależnie od tego czy przedsiębiorca osiąga dochody i w jakiej wysokości.

Takie podejście wynikało bezpośrednio z brzmienia ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. To ustawodawca zezwolił na dowolne deklarowanie podstawy wymiaru składek, oczywiście w określonych granicach. Te granice dla osób nie korzystających z żadnych ulg wynoszą 60 % – 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Wysokości składek ZUS – główne założenia nowej uchwały Sądu Najwyższego

Teraz, zdaniem Sądu Najwyższego ZUS, jest uprawniony do weryfikacji podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w sytuacji, gdy w początkowym okresie prowadzenia działalności ubezpieczony deklaruje podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia, której wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach.

Jak widzisz, uchwała jednak nie jest wcale precyzyjna. 

Ile trwa początkowy okres prowadzenia działalności

Omawiana uchwała ma dotyczyć przedsiębiorców w ,,początkowym okresie prowadzenia działalności gospodarczej”. Problem w tym, że Sąd Najwyższy nie określił, jak długo ten początkowy okres trwa. Nic podobnego tym bardziej nie wynika z przepisów. Czy jest to okres, kiedy przedsiębiorca może korzystać z „ulgi na start”? A może tzw. „małego ZUS”. 

Trudno na tym etapie stwierdzić, jaki okres ZUS będzie przyjmować, jako początkowy okres prowadzenia działalności. Brak pewności jest oczywiście niekorzystny dla przedsiębiorców. nie mają pewności, czy podejmowane przez nich działania są nadal legalne. O tym, co ZUS rozumie przez „początkowy okres prowadzenia działalności” dowiedzą się dopiero po otrzymaniu niekorzystnej dla nich decyzji. 

Podstawa wymiaru składek, której wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach

Kolejny problem to jak sprawdzić, czy wysokość podstawy wymiaru składki znajduje odzwierciedlenie w przychodach. Skoro działalność jest dopiero zakładana to przychodów najczęściej w ogóle nie ma. Nawet jeśli się pojawią, to przecież pojęcie to jest bardzo nieprecyzyjne. Czy z przychodów ma Cię być stać wyłącznie na składki ZUS? A może jednak na coś więcej. Ile konkretnie musisz generować przychodów aby w ogóle móc podnieść składkę. O ile możesz podnieść składkę. Na tym etapie nie wiadomo, jak ZUS będzie w praktyce interpretował te pojęcia.

Kogo przede wszystkim dotkną skutki uchwały

ZUS postępowaniami wyjaśniającymi zapewne obejmie osoby, które są w początkowym okresie prowadzenia działalności (czyli nie wiadomo dokładnie kogo) oraz zadeklarowały wysoką podstawę wymiaru składek.

Dodatkowo w uchwale pojawia się kolejna wskazówka. Ma istnieć duże prawdopodobieństwo, że w najbliższym czasie te osoby będą korzystały ze świadczeń. 

Wniosek nasuwa się sam. Uchwała będzie wg mnie niekorzystna przede wszystkim dla kobiet planujących ciąże lub już będących w ciąży. Jeśli kobieta zadeklaruje wysoką podstawę wymiaru składek i niedługo po tym pójdzie na l4 lub urodzi dziecko, powinna spodziewać się postępowania wyjaśniającego ZUS. 

Oprócz kobiet postępowania mogą oczywiście dotknąć innych przedsiębiorców. Np. mężczyzn, którzy niedługo po rozpoczęciu działalności zachorowali, mają zaplanowane zabiegi medyczne oraz często chorują i przez to korzystają ze zwolnień lekarskich.

Czy aktualnie nadal możliwe jest płacenie najwyższej składki rozpoczynając działalność gospodarczą

Sąd Najwyższy wskazuje, że samo rozpoczęcie działalności gospodarczej nie sprzeciwia się możliwości ustanowienia wysokiego standardu ochrony od samego początku, jeśli jest on efektem prowadzenia takiego przedsięwzięcia, które przynosi wysokie profity albo ich uzyskanie jest wielce prawdopodobne ze względu na rodzaj, rozmiar, przedmiot działalności i podjęte w tym celu działania gospodarcze.

Brak konkretów powoduje jednak, że interpretacja takiej działalności może być dość dowolna i zależeć od uznania ZUS. Musimy zatem poczekać do czasu, gdy w tego typu sprawach zapadną już jakieś wyroki sądowe. 

Wysokość wymiaru składek – podsumowanie 

Sąd Najwyższy, uchwałą z 29 listopada 2023 r. (sygnatura III UZP 3/23) potwierdził prawo ZUS do podważania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. ZUS na pewno nie zignoruje tej możliwości. Przedsiębiorcy mogą się spodziewać wzmożonej aktywności ZUS oraz licznych postępowań wyjaśniających. Zwłaszcza jeśli deklarują wysoką podstawę wymiaru składek, a działalności nie prowadzą zbyt długo. 

Takie postępowanie może zostać zakończone decyzją ustalającą inny wymiar składki. W przypadku wypłaconych zasiłków może nastąpić konieczność zwrotu nadpłaconych przez ZUS świadczeń.

Pamiętaj, że jeśli ZUS rozpocznie wobec Ciebie postępowanie wyjaśniające, to warto wziąć w nim, z pomocą specjalisty, aktywny udział. Pamiętaj też, że jeśli ZUS wyda w Twojej sprawie negatywną decyzję, to przysługuje Ci prawo odwołania się do sądu.  

Jeśli chcesz przeczytać więcej o odwołaniu się od decyzji ZUS zajrzyj koniecznie  TUTAJ.

Irena Pacholewska-Urgacz

radca prawny 

Umowa zlecenia a ciąża

Irena Pacholewska-Urgacz15 kwietnia 2024Komentarze (0)

umowa zlecenia a ciąża

Z dzisiejszego wpisu „Umowa zlecenia a ciąża” dowiesz się, jaka jest Twoja sytuacja prawna jeśli pracujesz na podstawie umowy zlecenia i planujesz ciążę lub już w niej jesteś. Dość powszechnie uważa się, że jeśli planujesz ciążę, to lepiej mieć umowę o pracę, a nie zlecenie. Przeczytaj poniżej, czy słusznie.

Co jeśli zajdę w ciążę na umowie zlecenia

Jeśli regularnie czytasz moje bloga, to wiesz, że w przypadku umowy o pracę zasadą jest, że pracodawca nie może Ci wypowiedzieć ani rozwiązać z Tobą umowy o pracę, jeśli jesteś w ciąży. Co więcej, nawet jeśli Ty sama wypowiesz umowę albo rozwiążesz ją za porozumieniem, a potem dowiesz się, że podczas podpisywania byłaś w ciąży, to pod pewnymi warunkami będziesz mogła dalej pracować. Zobacz mój artykuł na temat ochrony zatrudnienia w ciąży.

Ale czy jesteś podobnie chroniona przed zwolnieniem z pracy, gdy pracujesz na zlecenie? Otóż nie, bo ta ochrona obejmuje tylko pracownice (czyli kobiety zatrudnione na podstawie umowy o pracę, wyboru, powołania, mianowania). Pracując na umowie zlecenia możesz zostać zwolniona pomimo ciąży, a jeśli masz umowę na czas określony, to niestety nie przedłuży się ona do dnia porodu.

Czy mogę się zabezpieczyć przed utratą pracy z dnia na dzień

Jedyną szansą, aby zabezpieczyć się choć trochę przed utratą pracy niemal z dnia na dzień na wypadek ciąży jest wprowadzenie do Twojej umowy zlecenia postanowień wydłużających okres wypowiedzenia (który zazwyczaj przy tego typu umowach dość krótki np. dwutygodniowy) i ograniczających możliwość jej wypowiedzenia do ważnych przyczyn.

Nie zawsze będzie to jednak w praktyce możliwe, bo często umowa zlecenia zawierana jest właśnie po to, aby zleceniodawca miał możliwość swobodnego rozstania się ze zleceniobiorcą.

Czy na umowie zlecenia mogę iść na l4 ciążowe 

Często dostaję pytania, czy na umowie zlecenia można iść na ciążowe l4. Tak, pod warunkiem, że zostałaś zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego i Twój szef odprowadza z tego tytułu składki do ZUS. 

Dla zleceniobiorców ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Czyli przeciwieństwie do umowy o pracę, nie jesteś automatycznie zgłaszana do tego ubezpieczenia. W praktyce najcześciej przy podpisywaniu umowy zlecenia wypełniasz odpowiedni kwestionariusz. Określasz tam, czy chcesz aby zgłosić cię do ubezpieczenia chorobowego. Możesz też sama złożyć wniosek o objęcie ubezpieczeniem chorobowym. Jeśli złożysz taki wniosek, to Twój szef ma obowiązek zgłosić Cię do ubezpieczenia chorobowego. 

Wiedz, że gdy pracujesz na podstawie umowy zlecenia, to dla Twojego szefa składka chorobowa nie jest dodatkowym wydatkiem. To Ty ją finansujesz. Jest potrącana z Twojego wynagrodzenia przez zleceniodawcę. 

Ważne! Składka na ubezpieczenie chorobowe jest w całości finansowana przez Ciebie (czyli potrącona z Twojej pensji), ale to zleceniodawca ma obowiązek ja potrącić i wpłacić do ZUS. Jeśli pracujesz na podstawie umowy zlecenia i planujesz ciążę to koniecznie sprawdź w ZUS, czy na pewno jesteś objęta ubezpieczeniem chorobowym i czy składki są płacone. 

Pamiętaj również, że w przypadku l4 obowiązuje Cię tzw. okres wyczekiwania czyli okres po upływie którego dopiero masz prawo do świadczenia.  W przypadku umowy zlecenia trwa on 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o objęcie Cię ubezpieczeniem chorobowym, o ile szef zgłosi Cię do ZUS w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia wykonywania zlecenia. W przeciwnym razie będziesz objęta ubezpieczeniem od dnia wskazanego we wniosku, ale nie wcześniej niż̇ od dnia, w którym wniosek został złożony. I od to dopiero od tego dnia będzie biegł termin wyczekiwania. Dlatego, jeśli planujesz dziecko, przypilnuj tych terminów.

I uwaga, w przeciwieństwie do umowy o pracę, zasiłek chorobowy od początku wypłaca ZUS a nie Twój szef.

Czy na umowie zlecenie dostanę zasiłek macierzyński 

Jeśli urodzisz dziecko w trakcie ubezpieczenia chorobowego to dostaniesz zasiłek macierzyński. Zgodnie z przepisami zasiłek macierzyński przysługuje Ci niezależnie od tego, jak długo masz ubezpieczenie chorobowe. Czyli tutaj zgodnie z przepisami nie ma okresu wyczekiwania. Tyle w teorii. A praktyce jeśli zostaniesz zgłoszona do chorobowego w ciąży, to raczej szykuj się na kontrolę ZUS … Zwłaszcza jeśli umowa zlecenia była dla Ciebie mocno korzystna finansowo.

Zasiłek macierzyński na umowie zlecenia będzie przysługiwał Ci przez okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Ich długość wynika z kodeksu pracy, zależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Ile wynosi zasiłek macierzyński na umowie zlecenie 

Wysokość zasiłku macierzyńskiego w przypadku umowy zlecenia oblicza się podobie jak w przypadku umowy o pracę. Zależy ona od momentu, w którym złożysz wniosek o zasiłek macierzyński.

Jeśli wniosek złożysz w ciągu 21 dni od dnia porodu to zasiłek macierzyński będzie wynosił 81,5% podstawy wymiaru przez cały okres jego pobierania (czyli okres urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego zgodnie z kodeksem pracy).

Jeśli natomiast złożysz wniosek później to Twój zasiłek będzie wynosił 100% podstawy wymiaru przez cały okres urlopu macierzyńskiego i 70% podstawy wymiaru przez okres 6 tygodni rodzicielskiego (przy urodzeniu jednego dziecka) lub 8 tygodni rodzicielskiego (przy urodzeniu dwójki lub większej liczby dzieci przy jednym porodzie).

Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi średnia podstawa wymiaru składki chorobowej z 12 pełnych miesięcy poprzedzających miesiąc porodu, pomniejszona o 13,71%. Jeśli Twoja umowa zlecenia trwa krócej niż 12 miesięcy to bierzesz pod uwagę średnią tylko z tych miesięcy.

Czy na umowie zlecenie mogę iść na l4 na dziecko 

Tak jak w przypadku zasiłku macierzyńskiego, jeśli masz ubezpieczenie chorobowe, to możesz skorzystać z l4 na chore dziecko. Podobnie jak osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Ale nie będziesz mieć uprawnień typowo z kodeksu pracy. Np. dwóch dni na opiekę nad dzieckiem.

Umowa zlecenia a ciąża – pozostałe uprawnienia 

Niestety podczas ciąży nie przysługują Ci dodatkowe przywileje przysługujące pracownicom. Chodzi tu np. o zakaz pracy w nadgodzinach czy zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy. Po urodzeniu dziecka nie masz takich samych praw jak osoba zatrudniona na umowie o pracę. Na przykład nie przysługuje Ci przerwa na karmienie. To zdecydowane minusy zlecenia w porównaniu z etatem.

Umowa zlecenia a ciąża – podsumowanie 

Jeśli pracujesz na podstawie umowy zlecenia to masz zdecydowanie mniej uprawnień niż osoba pracująca na umowie o pracę. W razie ciąży nie korzystasz również z ochrony przez zwolnieniem z pracy. Jeśli jednak zgłosisz się do ubezpieczenia chorobowego to masz prawo zarówno do l4 jak i do zasiłku macierzyńskiego.

Spotykam się czasem z pytaniami czy w sytuacji ciąży warto „przejść” na umowe o pracę. Oczywiście sytuacja zawsze wymaga indywidualnej analizy. Ale w kontekście ryzyk ZUS czasami lepszym rozwiązaniem wg. mnie będzie pozostanie na stabilnym zleceniu.

Irena Pacholewska-Urgacz

radca prawny 

***

Photo by bruce mars on Unsplash

Odwołanie od decyzji ZUS

Irena Pacholewska-Urgacz09 kwietnia 2024Komentarze (0)

Jeśli nie zgadzasz się z decyzją wydaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – ZUS – możesz się od niej odwołać. Musisz jednak przy tym pamiętać o kilku zasadach.

Z poniższego wpisu dowiesz się, na co zwrócić uwagę wnosząc odwołanie od decyzji ZUS. Zapraszam cię serdecznie do jego lektury!

Jak skutecznie odwołać się od decyzji ZUS

Odwołanie od decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych należy wnieść do właściwego sądu za pośrednictwem organu ZUS, który ją wydał. Odwołanie powinno zostać wysłane listem poleconym lub złożone osobiście w oddziale ZUS, a w treści odwołania powinien być wskazany sąd, do którego to odwołanie jest składane.

Pomimo, że odwołanie składasz do właściwego sądu, to jednak fizycznie wysyłasz lub zanosisz je do oddziału ZUS i tam składasz na dzienniku podawczym.

Za odwołanie od decyzji ZUS nic nie zapłacisz, gdyż jest ono wolne od opłat.

Odwołanie od decyzji ZUS – do jakiego sądu

Decyzja ZUS powinna zawierać pouczenie o sposobie odwołania, a w poczuxczeniu powinien być wskazany właściwy sąd. Zazwyczaj sądem właściwym do rozpoznawania odwołania od decyzji ZUS jest sąd okręgowy. Wyjątkowo odwołanie składa się do sądu rejonowego. Sąd rejonowy właściwy będzie w nastepujących sprawach:

  • o zasiłek chorobowy, wyrównawczy, opiekuńczy, macierzyński czy pogrzebowy;
  • o świadczenie rehabilitacyjne;
  • o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
  • o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności;
  • o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia.

 Jak napisać odwołanie od decyzji ZUS

Odwołanie od decyzji ZUS składa się na piśmie. Można je również wnieść ustnie do protokołu sporządzonego przez ZUS. W praktyce taki sposób odwołania, pomimo tego, że wydaje się bardzo prosty, występuje jednak bardzo rzadko.

Odwołanie od decyzji ZUS – termin

Odwołanie od decyzji ZUS powinno zostać wniesione w terminie miesiąca od dnia jej otrzymania.

Decyzję ZUS możesz otrzymać listem poleconym lub zwykłym. 

Pamiętaj, że mówimy tu o miesiącu, który ma swoja ustawową definicję. Miesięczny termin na wniesienie odwołania upływa w kolejnym miesiącu, w dniu, który swoją datą dzienną odpowiada pierwszemu dniowi terminu. Brzmi skomplikowanie ale oznacza to, że jeśli początek terminu przypada np. 8 stycznia, to koniec nastąpi 8 lutego. Jeśli w danym miesiącu nie ma takiego dnia, to koniec terminu przypada na ostatni dzień tego miesiąca (czyli np. jeśli decyzja została doręczona 31 stycznia, to termin na złożenie odwołania upływa 28 lutego). W sytuacji, gdy koniec terminu wypada w dzień ustawowo wolny od pracy lub sobotę, termin na złożenie odwołania upływa w najbliższy dzień roboczy.

Dla zachowania terminu liczy się data nadania odwołania listem poleconym lub złożenia odwołania na dzienniku podawczym w oddziale ZUS.

Jego zachowanie jest bardzo ważne, ponieważ w razie jego niedotrzymania sąd odrzuci odwołanie. Ale co, jeśli ten termin ci umknął, bo na przykład byłaś chora i nie mogłaś wnieść odwołania?

Jeśli przekroczenie terminu nie było nadmierne i nastąpiło z przyczyn, na które nie miałaś wpływu wówczas sąd może przywrócić ci termin do wniesienia odwołania. Do takich przyczyn można zaliczyć na przykład chorobę albo pobyt za granicą, ale tylko jeśli faktycznie uniemożliwiają złożenie odwołania w terminie.

Z mojego doświadczenia wynika, że zazwyczaj w sprawach z odwołania warto próbować przywrócić termin.

Treść odwołania

Odwołanie od decyzji ZUS nie jest skomplikowanym pismem. Niemniej ja rekomenduję ci skorzystanie z pomocy specjalisty już na etapie wnoszenia odwołania, aby dobrze przygotować strategię działania i nie popełnić błędów, które mogą rzutować na wynik twojej sprawy w przyszłości.

W odwołaniu powinno się znaleźć:

  • oznaczenie zaskarżanej decyzji
  • zwięzłe przytoczenie zarzutów oraz wniosków i
  • ich uzasadnienie.

Chodzi o to, aby opisać, dlaczego nie zgadasz się decyzją ZUS, czego oczekujesz od sądu (zmiany a może uchylenia decyzji) oraz wskazać dowody, które mamy na poparacie swojego stanowiska.

Odwołanie powinno zostać przez ciebie podpisane! 

Ważne, aby na końcu pisma wymienić wszystkie załączniki.

Pamiętaj, że odwołanie od decyzji ZUS nie zawsze trafi do sądu. ZUS po otrzymaniu odwołania ma 30 dni na przekazanie go wraz z aktami sprawy do odpowiedniego sądu. Jeśli jednak ZUS uzna odwołanie w całości za słuszne i zmieni lub uchyli zaskarżoną decyzję, to nie przekazuje sprawy dalej. W tej sytuacji uda się uniknąć postępowania sądowego.

Odwołanie od decyzji ZUS i co dalej

Jeśli ZUS jednak nie przychyli się do twojego stanowiska to wówczas przekaże sprawę do sądu. W takim przypadku to już sąd będzie rozstrzygał sprawę. Sąd rozpatrując twoje odwołanie może je uwzględnić (zmieniając decyzję w części lub całości lub ją uchylić) lub oddalić. W sytuacji, gdy będziesz niezadowolona z decyzji sądu – przysługuje ci apelacja do sądu drugiej instancji. Termin na wniesienia apelacji to 14 dni od jej otrzymania.

 Czy warto się odwoływać od decyzji ZUS

Odpowiem jak typowy prawnik – to zależy od konkretnej sytuacji. Warto już na tym początkowym etapie skonsultować się z profesjonalistą – on będzie w stanie ocenić czy warto odwoływać się od decyzji ZUS.

Pamiętaj też, że nawet jeśli wniesiesz odwołanie – możesz je następnie wycofać, jeśli z jakiegoś powodu nie chcesz kontynuować sporu sądowego.

Mam nadzieję, że ten wpis będzie dla ciebie przydatny w razie konieczności przygotowywania odwołania od decyzji ZUS.

Irena Pacholewska-Urgacz

radca prawny 

Własna działalność a zasiłek macierzyński

Irena Pacholewska-Urgacz27 lutego 20242 komentarze

Łączenie prowadzenia własnej firmy z opieką nad dziećmi nie jest łatwe. Każda przedsiębiorcza mama zapewne to potwierdzi. Skomplikowane przepisy dodatkowo nie ułatwiają tego zadania. Przyszłe mamy często nie wiedzą, czy prowadząc działalność będą miały prawo do zasiłku macierzyńskiego, a jeśli tak, to w jakiej wysokości. Z tego wpisu – własna działalność a zasiłek macierzyński – dowiesz się, na co powinnaś zwrócić uwagę planując ciążę prowadząc działalność gospodarczą.

Własna działalność a zasiłek macierzyński – sprawdź, czy masz do niego prawo

Zasiłek macierzyński przysługuje przedsiębiorczyni, która w okresie ubezpieczenia chorobowego:

  • urodziła dziecko;
  • przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14 roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
  • przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10 roku życia.

Aby zatem otrzymać zasiłek macierzyński prowadząc własną działalność należy w chwili urodzenia dziecka być objętą ubezpieczeniem chorobowym. Czyli opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe.

Jak zapewne wiesz, składki na ubezpieczenie chorobowe dla przedsiębiorców są dobrowolne (czyli nie trzeba ich opłacać). Planując dziecko warto jednak zacząć opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe z odpowiednim wyprzedzeniem, aby uniknąć zarzutów, że założyłaś firmę tylko po to, aby uzyskać zasiłek macierzyński.

Własna działalność a zasiłek macierzyński – od kiedy i jak długo masz do niego prawo

Zgodnie z przepisami, prawo do zasiłku macierzyńskiego nabywa się od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego (nie ma tu tzw. okresu wyczekiwania). Czyli teoretycznie możesz zacząć opłacać składkę chorobową i od razu otrzymać zasiłek macierzyński. Jednak w praktyce, jeśli założysz firmę lub zaczniesz opłacać składkę chorobową niedługo przed urodzeniem dziecka lub przed udaniem się na ciążowe l4, to ZUS zapewne zakwestionuje twoje prawo do zasiłku. Jeśli planujesz dziecko zdecydowanie bezpieczniejszym rozwiązaniem jest rozpoczęcie opłacania składki chorobowej z odpowiednim wyprzedzeniem.

Zasiłek macierzyński będzie przysługiwać ci za okres urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Ile to dokładnie będzie?

Jeśli urodziłaś (lub przyjęłaś na wychowanie) jedno dziecko będziesz mieć prawo do zasiłku przez 52 tygodnie. Jeśli przy jednym porodzie urodziłaś więcej dzieci (lub przyjęłaś na wychowanie) okres ten będzie odpowiednio dłuższy, zgodnie z zasadami wynikającymi z kodeksu pracy.

Własna działalność a zasiłek macierzyński – w jakiej wysokości dostaniesz zasiłek macierzyński 

Miesięczny zasiłek macierzyński za czas urlopu macierzyńskiego (20 tygodni) wynosi 100 % podstawy wymiaru zasiłku. Natomiast zasiłek za czas urlopu rodzicielskiego (32 tygodnie) wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Jeśli jednak złożysz wniosek o zasiłek macierzyński nie później niż 21 dni po porodzie o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze to wówczas będzie on wynosić 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.

A jak obliczyć wspomnianą powyżej podstawę wymiaru zasiłku? Tutaj kluczowe znaczenie będzie miało to, czy prowadzisz działalność i opłacasz składki chorobowe dłużej niż 12 miesięcy, czy krócej.

Własna działalność a zasiłek macierzyński – prowadzenie działalności dłużej niż 12 miesięcy

Zasadą jest, że podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Przychodem jest kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe pomniejszona o 13,71%.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe to po prostu kwota, którą deklarujesz do ZUS – i od niej  odprowadzasz składki ZUS.

Zadeklarowana kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe musi mieścić się w pewnych widełkach. Nie może być niższa niż 60 % prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2024 r. 4694,40 zł), ani wyższa niż 250 % prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2024 r. 19560 zł). 

Podsumowując, jeśli opłacasz składki na ubezpieczenie chorobowe co najmniej 12 miesięcy, wówczas podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie stanowić przeciętny przychód, za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urodzenie dziecka. Czyli obliczasz średnią zadeklarowanych kwot z 12 miesięcy (i pomniejszasz ją o 13,71 %).

W tym scenariuszu nie ma znaczenia czy przez 12 miesięcy płaciłaś składki od najniższej możliwej podstawy, czy ją podwyższyłaś. Liczy się średnia. Pamiętaj jednak, że w związku z niedawną uchwała Sadu Najwyższego (z 29 listopada 2023 r.) ZUS jest uprawniony do weryfikacji podstawy wymiaru składek na (…) ubezpieczenia w sytuacji, gdy w początkowym okresie prowadzenia (…) działalności ubezpieczony deklaruje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, której wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach. A zatem deklarowanie podwyższonej podstawy w sytuacji gdy dopiero rozkręcasz działalność i nie masz przychodów lub są one niewielkie może być ryzykowne.

Własna działalność a zasiłek macierzyński – prowadzenie działalności któcej niż 12 miesięcy

Inaczej należy obliczyć podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, jeśli składki na ubezpieczenie chorobowe opłacasz krócej niż 12 miesięcy i zadeklarujesz wyższą kwotę składek.

Po pierwsze, jeśli składki na ubezpieczenie chorobowe płacisz krócej niż rok, to wówczas powinnaś wziąć pod uwagę właśnie ten krótszy okres.

Przykład: 

Założyłaś firmę w październiku 2018 r., ale nie płaciłaś składek na ubezpieczenie chorobowe. Do ubezpieczenia chorobowego przystąpiłaś w grudniu 2022 r. W marcu 2023 r. dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży. W sierpniu lekarz skierował Cię na zwolnienie lekarskie, a we wrześniu urodziłaś dziecko. Pomimo, że działalność prowadzisz od lat dla obliczenia wysokości  zasiłku (najpierw chorobowego, a następnie macierzyńskiego) pod uwagę nie zostanie wzięty okres 12 miesięcy, lecz okres od grudnia 2022 r. do lipca 2023 r. ponieważ tylko w tym okresie opłacałaś składkę chorobową.

A co jeśli podniosłaś podstawę wymiaru składek?

W takim przypadku Twoją podstawą wymiaru zasiłku będzie suma:

  • przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odjęciu 13.71 % za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz
  • kwoty stanowiącej iloczyn jednej dwunastej przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71 %, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.

Otrzymany wynik będzie podstawą wymiaru twojego zasiłku, czyli jak już wiesz bazą, z której obliczysz już konkretną kwotę zasiłku.

Przykład:

Prowadzisz działalność gospodarczą od 1 stycznia 2023 r. Ponieważ zakładając działalność byłaś już w ciąży, od razu zgłosiłaś się do ubezpieczenia chorobowego i zaczęłaś odprowadzać składki od najwyższej podstawy wymiaru (czyli od 17 337,50 zł). Dziecko urodziłaś w sierpniu.

  • bierzemy pod uwagę 7 miesięcy od stycznia do lipca 2023 r.;
  • w 2023 r. najniższa podstawa wymiaru składek wynosiła 4161 zł. W tym przypadku przeciętna najniższa podstawa wymiaru składek za 7 miesięcy wyniesie 4161 zł;
  • przeciętną najniższą podstawę pomniejszamy o 13,71 % co daje 3590,53 zł [4161,00 zł – (13,71% x 4161,00 zł) = 3 590,53 zł];
  • najwyższej podstawa wymiar w 2023 r. wynosiła 17337,50 zł;
  • nadwyżka pomiędzy zdeklarowana podstawą (17337,50 zł) a najniższą (4161 zł) wynosi 13176,50 zł i taka też będzie w tym przypadku przeciętna nadwyżka;
  • przeciętną nadwyżkę pomniejszamy o  13,71% co daje 11370,00 zł [13176,50 zł – (13,71% x 13 176,50) = 11370,00 zł]; 
  • obliczamy 1/12 przeciętnej nadwyżki  (pomniejszonej o 13,71%) i mnożymy przez liczbę pełnych miesięcy podlegania ubezpieczeniu, co daje kwotę 6632,50 zł (11370,00 zł/12 x 7);
  • dodajemy przeciętną najniższa podstawę (3590,53 zł) oraz kwotę obliczoną powyżej jako iloczyn 1/12 przeciętnej nadwyżki i liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu (6632,50 zł), co daje kwotę 10223,03 zł. W tym scenariuszu to jest twoja podstawa wymiaru zasiłku.

Własna działalność a zasiłek macierzyński – zasiłek niższy niż 1.000 zł

Jeśli miesięczna kwota przysługującego ci zasiłku macierzyńskiego okaże się niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego (tzw. kosiniakowego, czyli 1000 zł) to twój zasiłek zostanie podwyższony właśnie do tej kwoty.

Własna działalność a zasiłek macierzyński – brak przerwy między zasiłkami

Pamiętaj również o o tym, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy.

Przykład:

Jeśli bezpośrednio przed urodzeniem dziecka byłaś na zwolnieniu lekarskim, to podstawa wymiaru zasiłku obliczona na potrzeby zasiłku chorobowego, będzie taka sama na potrzeby zasiłku macierzyńskiego.

***

Pamiętaj proszę, że podane przykłady nie pokazują optymalnego schematu opłacania składek, a jedynie miały na celu zobrazować mechanizm wyliczania podstawy wymiaru. Warto zawsze sprawdzić, które rozwiązanie konkretnie  dla ciebie będzie korzystne. 

Jeśli potrzebujesz dodatkowych wiadomości na temat zasiłku macierzyńskiego to zajrzyj  tutaj>>, tutaj>> lub tutaj>>.

Pozdrawiam,
Irena Pacholewska-Urgacz 

Zdjęcie: Humphrey Muleba on Unsplash

Wysokość zasiłku macierzyńskiego – umowa o pracę

18 stycznia, 2024

Temat obliczania wysokości zasiłku macierzyńskiego budzi wiele wątpliwości. W poniższym wpisie znajdziesz najważniejsze informacje o tym, jak obliczyć wysokość zasiłku macierzyńskiego, gdy pracujesz na umówię o pracę. Zasiłek macierzyński na umowie o pracę – kiedy masz do niego prawo Zasiłek macierzyński będzie Ci przysługiwać, jeżeli urodzisz dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego lub urlopu wychowawczego. Jeśli […]

Przeczytaj cały artykuł →

← Poprzednie wpisy