Girlboss na macierzyńskim. Czyli 7 rzeczy, które musisz wiedzieć o zasiłku macierzyńskim, jeśli prowadzisz własną firmę i spodziewasz się dziecka.

Na blogu możesz już znaleźć kilka wpisów na temat zasiłku macierzyńskiego. Na przykład tutaj>>, tutaj>> czy też tutaj>>.

Nie wiem jak to się stało, ale jeszcze nigdy nie było wpisu o zasiłku przeznaczonego właśnie dla…

girlboss

… czyli dla kobiet prowadzących własne firmy.

Na pomysł, aby w końcu o tym napisać wpadłam po jednej z konsultacji prawnych z moją Klientką. Klientka prowadzi firmę, aktualnie jest w ciąży i chciała się dowiedzieć, w jaki sposób będzie obliczony jej zasiłek macierzyński po urodzeniu dziecka.

Podczas konsultacji powiedziała mi, że szukała wcześniej informacji na ten temat we własnym zakresie, ale nigdzie nie mogła znaleźć konkretnych informacji, napisanych tak, aby zrozumiał to ktokolwiek oprócz prawników.  

No cóż. Trudno się było z nią nie zgodzić.

To, że tzw. ustawa zasiłkowa (czyli Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r.) nie jest jakimś super łatwym w odbiorze aktem prawnym to sama wiedziałam od dawna 😉

Pojęcia, które trudno spamiętać, milion odesłań do innych przepisów, do tego wyjaśnienia ZUS, orzeczenia sądów.

Kto się w tym połapie? 

Stąd ten wpis. Znajdziesz w nim podane na tacy informacje o zasiłku macierzyńskim, które według mnie koniecznie musisz znać, jeśli prowadzisz własną firmę i planujesz ciążę lub już spodziewasz się dziecka. 

1. W ustawie zasiłkowej szukaj przepisów
o zasiłku chorobowym 

Chyba od tego w ogóle powinnam zacząć. Jeśli zajrzysz do tej jakże przemiłej ustawy zasiłkowej (a konkretnie do jej rozdziału 9) to znajdziesz tam regulację dotyczącą zasiłku, ale … chorobowego. Dopiero idąc do art. 52 ustawy przeczytasz, że te same zasady stosuje w przypadku zasiłku macierzyńskiego. 

Czyli pierwsza najważniejsza informacja to taka, że do określenia zasad obliczania zasiłku macierzyńskiego stosuje się zasady takie, jak dla zasiłku chorobowego.

Ale to znaczy również, że informacje, które tu znajdziesz będą miały zastosowanie, jeśli pójdziesz na l4. 

2. Weź pod uwagę ostatnie 12 miesięcy …

Druga ważna sprawa to taka, że ZASADĄ JEST, iż dla obliczenia wysokości Twojego zasiłku macierzyńskiego istotne będą składki za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym urodziłaś dziecko. 

Oczywiście jeśli bezpośrednio przed porodem będziesz na zwolnieniu lekarskim, to wówczas pod uwagę bierzesz 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym poszłaś na l4.

3. … ale uważaj na wyjątki 

Jeśli składki na ubezpieczenie chorobowe płacisz krócej niż rok, to wówczas powinnaś wziąć pod uwagę właśnie ten krótszy okres. 

Podam Ci przykład:

Wyobraź sobie, że założyłaś firmę w październiku 2018 r., ale nie płaciłaś składek na ubezpieczenie chorobowe. Do ubezpieczenia chorobowego przystąpiłaś w grudniu 2019 r. W marcu dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży. W sierpniu lekarz skierował Cię na zwolnienie lekarskie, a we wrześniu urodziłaś dziecko.

Dla obliczenia wysokości Twojego zasiłku (najpierw chorobowego, a następnie macierzyńskiego) pod uwagę nie zostanie wzięty okres 12 miesięcy, lecz okres od grudnia 2019 r. do lipca 2020 r.

Nieco inaczej będziemy postępować, jeśli okres ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności rozpocznie się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu.

Na przykład pracowałaś na umowie o pracę, a teraz założyłaś własną firmę. Wówczas w liczbie pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia uwzględnia się również pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia z poprzedniego tytułu.

Bardziej szczegółowo napiszę o tym innym razem. 

4. Wysokość składek wypływa
na wysokość zasiłku

Wiesz już, że dla obliczenia wysokości zasiłku macierzyńskiego zasadniczo bierze się pod uwagę okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urodzenie dziecka.

Ale co jest bazą dla obliczenia kwoty Twojego zasiłku. Przychody Twojej firmy? A może dochody?

W przypadku pracownika sprawa jest względnie jasna, ale co z przedsiębiorcą?

Zgodnie z wspomnianą już ustawą zasiłkową podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego (czyli podstawą dla obliczenia konkretnej kwoty Twojego zasiłku) jest Twój przychód. Ale niech ta nazwa Cię nie zmyli.

Przychód brany pod uwagę dla wyliczenia wysokości Twojego zasiłku macierzyńskiego to zupełnie co innego niż przychód w rozumieniu podatkowym. 

Na potrzeby zasiłku macierzyńskiego przychodem jest kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Czyli po prostu kwota, którą zadeklarowałaś i od której odprowadzasz składki do ZUS (po pomniejszeniu jej o 13,71%).

Mam jednak nadzieję, że jest to w miarę jasne. Powtórzę to na wszelki wypadek raz jeszcze: aby obliczyć podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, pod uwagę bierzesz kwotę, którą zadeklarowałaś w ZUS jako podstawę wymiaru składek. Nie jest to oczywiście kwota, którą odprowadzasz co miesiąc do ZUSu. 

Pamiętaj, że zadeklarowana kwota w 2021 r. nie może być niższa niż 3155,40 zł (czyli 60 % prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, które na ten rok wynosi 5259 zł). Możesz ją jednak podwyższyć – maksymalnie do wysokości 250 % prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, czyli w 2021 roku do kwoty 13147,50 zł.

Możesz zadeklarować dowolną kwotę mieszczącą się w widełkach 60 % – 250 %. 

Ale to nie wszystko na co musisz zwrócić uwagę. 

5. Okres opłacania składek
wpływa na wysokość zasiłku 

To, jak długo opłacasz składki na ubezpieczenie chorobowe również wpłynie na wysokość Twojego zasiłku. 

Jeśli opłacasz składki na ubezpieczenie chorobowe co najmniej 12 miesięcy, wówczas podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie stanowić przeciętny przychód (co to jest przychód to już wiesz) za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urodzenie dziecka.

Czyli po prostu obliczasz średnią zadeklarowanych kwot z 12 miesięcy (i pomniejszasz ją o 13,71 %). 

Inaczej jednak będziemy jednak liczyć podstawę wymiaru Twojego zasiłku, jeśli składki na ubezpieczenie chorobowe opłacasz krócej niż 12 miesięcy i zadeklarujesz wyższą kwotę składek. 

I nie chodzi tylko o to, że bierzesz pod uwagę składki z krótszego okresu, ale również sam mechanizm obliczania jest inny. 

Przepisy mówią, że w takim przypadku Twoją podstawą wymiaru zasiłku będzie suma przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po 13.71 % za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz kwoty stanowiącej iloczyn jednej dwunastej przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71 % , za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.

Co to oznacza? To znaczy, że do najniższej podstawy wymiaru (pomniejszonej o 13,71 %) należy doliczyć 1/12 przeciętnej nadwyżki (czyli wyliczonej średniej różnicy) pomiędzy zadeklarowaną przez Ciebie kwotą, a ową najniższą podstawą wymiaru za każdy miesiąc, w którym opłacałaś podwyższone składki. Oczywiście po odliczeniu 13,71% z owej przeciętnej nadwyżki.

Otrzymany wynik będzie podstawą wymiaru Twojego zasiłku, czyli jak już wiesz bazą, z której obliczysz już konkretną kwotę zasiłku. 

Wiem, że to jest bardzo skomplikowane, dlatego może łatwiej będzie wyjaśnić na przykładzie. 

Załóżmy, że prowadzisz działalność gospodarczą od 1 stycznia 2020 r. Ponieważ zakładając działalność byłaś już w ciąży, od razu zgłosiłaś się do ubezpieczenia chorobowego i zaczęłaś odprowadzać składki od najwyższej podstawy wymiaru, która w 2020 r. wynosiła 13 067,50 zł. Dziecko urodziłaś w sierpniu.

Pod uwagę bierzemy zatem okres od stycznia do lipca 2020 r. czyli 7 miesięcy.

1. W pierwszej kolejności sprawdzamy, jaka była przeciętna najniższa podstawa wymiaru składek w 2020 r. W 2020 r. najniższa podstawa wymiaru składek wynosiła 3136,20 zł. Ponieważ w ciągu roku nie ulega ona zmianie, to również przeciętna najniższa podstawa wymiaru będzie wynosić 3 136,20 zł. Natomiast gdybyśmy brali pod uwagę na przykład miesiące na przełomie roku, to musiałabyś obliczyć po prostu średnią najniższych podstaw.
2. Przeciętną najniższą podstawę pomniejszamy o 13,71 % co daje 2706,22 zł. Obliczenie będzie wyglądało tak: 3136,20 zł – (3136,20 zł x 13,71%) = 2706,22 zł.
3. Następnie musisz obliczyć nadwyżkę za każdy miesiąc, kiedy opłacałaś podwyższone składki. Nadwyżka to różnica pomiędzy zadeklarowaną podstawą, a najniższą. W naszym przykładzie wygląda to tak: 13067,50 zł – 3136,20 zł = 9931,3 zł.
4. Kolejno pomniejszasz nadwyżkę o 13,71 %. Obliczenie wygląda tak: 9931,3 zł – (9931,3 zł x 13,71%) = 8569,72 zł.
5. Teraz obliczasz przeciętną nadwyżkę w ten sposób: 8569,72 zł x 7 miesięcy = 59 988,04 zł; 59 988,04 zł / 7 miesięcy = 8569,72 zł. W naszym przykładzie jest to dość proste, ale gdybyś opłacała składki od różnych podstaw, to nadwyżki w różnych miesiącach byłyby inne. Wówczas sumujesz różne nadwyżki z kolejnych miesięcy i dzielisz przez łączną liczbę miesięcy, w których występowała nadwyżka. Jesteś tu jeszcze? 😅 Już prawie koniec … jeszcze tylko dwa kroki.
6. Teraz liczymy 1/12 przeciętnej nadwyżki. Czyli 1/12 x 8569,72 zł = 714,14 zł.
7. Następnie musisz pomnożyć kwotę z pkt. 6 przez pełne miesiące ubezpieczenia chorobowego. W naszym przykładzie daje to kwotę 4999 zł.
8. I w końcu sumujemy kwotę z pkt 2 czyli 2706,22 zł z kwotą z pkt. 7 co w naszym przykładzie daje nam kwotę 7705,22. I to ona będzie podstawą wymiaru Twojego zasiłku. Czyli to jest podstawa, z której dopiero musisz obliczyć swój zasiłek (Czyli to NIE jest kwota Twojego zasiłku. Niestety tak fajnie nie jest 🤪). Ale jak? To w punkcie poniżej.

6. Jak długo i ile 

Zasiłek możesz pobierać maksymalnie przez 12 miesięcy.

Możesz pobierać go w wysokości 80 % podstawy wymiaru (czyli tego, co właśnie przed chwilą obliczałyśmy) przez cały rok lub w opcji 100 % przez pierwsze 26 tygodni i 60 % przez kolejne 26 tygodni. Zwłaszcza w przypadku, gdy planujesz, że ojciec dziecka przejmie część urlopu np. rodzicielskiego warto zrobić tu symulację, co będzie dla Ciebie bardziej opłacalne. 

7. Podatek i ZUS

Dokonując kalkulacji pamiętaj też proszę, że od wyliczonej kwoty zasiłku płacisz (a jakże) … podatek dochodowy ☺. Podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego opłacasz również składkę na ubezpieczenie zdrowotne.  

Mam nadzieję, że teraz wszystko jest już jaśniejsze.

Pamiętaj proszę, że podane przykłady nie pokazują optymalnego schematu opłacania składek, a jedynie miały na celu zobrazować Ci mechanizm wyliczania podstawy wymiaru. Warto zawsze sprawdzić, które rozwiązanie właśnie dla Ciebie  będzie korzystne. 

***

Ja, jak zawsze mam nadzieję, że ten wpis był dla Ciebie pomocny!

Pozdrawiam,
Irena Pacholewska-Urgacz 

Zdjęcie: Humphrey Muleba on Unsplash