Działalność gospodarcza na urlopie wychowawczym

Mam sporo klientek, które prowadzą lub planują założenie działalności gospodarczej podczas przebywania na urlopie na urlopie wychowawczym. Niewątpliwym plusem tego rozwiązania jest możliwość przetestowania swojego pomysłu na biznes, mając cały czas (przynajmniej teoretycznie) możliwość powrotu do poprzedniej pracy.

Wiem, że sporo kobiet lubi mieć takie zaplecze. Czują się wtedy bezpieczniej i odważniej wchodzą w świat biznesu. I ja to rozumiem, bo pewnie, że trudniej jest rzucić wszystko i założyć firmę nie mając żadnego backupu. 

Jest natomiast kilka tematów, na które warto zwrócić uwagę zanim podejmiesz decyzje o własnej firmie na wychowawczym. Jeśli dotyczy cię ta sytuacja, to zapraszam dalej. 

Urlop wychowawczy

Na początku tylko przypomnę (bo wiem, że czasami te urlopy mogą się pomylić), że urlop wychowawczy to ten ostatni z urlopów przysługujących rodzicom w związku z urodzeniem dziecka.

Najbliżej porodu jest urlop macierzyński (więcej pisałam o nim tutaj), potem urlop rodzicielski (o możliwości pracy podczas tego urlopu pisałam tutaj), a na końcu urlop wychowawczy. 

Urlop wychowawczy – dla kogo 

Urlop wychowawczy przysługuje pracownikom który byli zatrudnieni co najmniej 6 miesięcy.

Maksymalna długość urlopu wychowawczego to 36 miesięcy. Trzeba go wykorzystać nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

Działalność gospodarcza na urlopie
wychowawczym z punktu widzenia prawa pracy 

No skoro sporo osób prowadzi działalność na wychowawczym to pewnie znaczy, że można 😉 Ano można. A na jakich zasadach? 

Kodeks pracy mówi, że: 

w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

W razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.

Jak zatem widzisz kodeks pracy wprost dopuszcza możliwość na urlopie wychowawczym. Nie ma również żadnych wątpliwości, że możesz w tym czasie prowadzić również działalność gospodarczą.

Warunkiem jednak jest to, że twoja działalność nie może wyłączyć możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. 

No i teraz pewnie zapytasz, co to znaczy trwałe
zaprzestanie sprawowania opieki nad dzieckiem 

Wiadomo, w kodeksie pracy wiele pojęć jest bardzo niejasnych. Doprecyzowują je wyroki Sądu Najwyższego, opinie profesorów i praktyków zajmujących się prawem pracy itd. No i zgodnie z tym uważa się, że na przykład oderwanie geograficzne od dziecka oznaczać będzie trwałe zaprzestanie sprawowania osobistej opieki. 

Czyli nie możesz np. prowadzić firmy w Gdańsku, jeśli dziecko przebywa na przykład w Krakowie. 

Komentatorzy uważają również, że w czasie urlopu wychowawczego zasadniczo dopuszczalna jest praca w wymiarze do pół etatu. Jeśli zatem twój pracodawca stwierdziłby, że prowadzisz swoją firmę po 8 godzin dziennie i w konsekwencji uznał, że trwale zaprzestałaś sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, może cię wezwać do stawienia się w pracy we wskazanych powyżej terminach. 

W mojej praktyce dotąd nie spotkałam się z taką sytuacją, aby pracodawca uznał, że kobieta prowadząca działalność podczas urlopu wychowawczego zaprzestała sprawowania opieki i wezwał ją do stawienia się w pracy. 

Spotkałam się z tym natomiast w przypadku podjęcia pracy na etacie u konkurencji – ale tam sytuacja była bardzo skomplikowana, relacja pracodawcy z pracownicą była już wcześniej bardzo mocno napięta. Natomiast piszę o tym, ponieważ teoretycznie jest taka możliwość, i chcę żebyś o tym widziała.

Jeśli sytuacja z pracodawca jest trudna, macie „na pieńku” to nie można wykluczyć, że pracodawca może się zdenerwować, że zamiast wrócić do niego, prowadzisz własną firmę. 

No właśnie, ale co z konkurencją 

No bo przecież wydaje się, że kodeks pracy wspomina o jednym ograniczeniu co do działalności na wychowawczym, czyli o zaprzestaniu sprawowania opieki nad dzieckiem. Dlatego temat zakazu konkurencji wielu osobom umyka.

Ale przecież to nie znaczy, że pewne ogólne zasady przestają mieć zastosowanie. Pewnie, że czas urlopu wychowawczego to okres zawieszenie pewnych wzajemnych praw i obowiązków, no ale nie wszystkich. 

Dlatego pamiętaj proszę, że (zwłaszcza) jeśli…

… masz podpisaną umowę o zakazie konkurencji, to nie możesz prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy podczas urlopu wychowawczego. Zresztą nawet jeśli nie masz takiej umowy to pamiętaj, że zgodnie z kodeksem pracy masz obowiązek dbania o dobro swojego pracodawcy, i działalności konkurencyjnej podczas wychowawczego prowadzić po prostu nie możesz. 

Ustalenie, co w danym przypadku będzie działalnością konkurencyjną, to jedna z większych trudności w prawo pracy.

Łamiemy sobie nad tym głowy regularnie, zwłaszcza gdy umowa o zakazie konkurencji jest nieprecyzyjna (a prawde mówiąc jest to raczej standard). 

Dlatego dla własnego dobra i spokoju ducha, zanim podejmiesz decyzję o założeniu firmy i choćby podejrzewasz, że możesz być konkurencją dla swojego pracodawcy to sprawdź to dokładnie. 

Składki ZUS na urlopie wychowawczym 

Kolejna bardzo ważna kwestia. Zasadą jest, że pracownik będący na urlopie wychowawczym podlega z tego tytułu obowiązkowo składkom na ubezpieczenia emerytalno- rentowe i zdrowotne. Te składki opłaca za ciebie pracodawca, a finansowane są z budżetu państwa. Czyli jeśli jesteś na wychowawczym i nie prowadzisz działalności temat składek cię nie dotyczy, załatwia to za ciebie pracodawca. 

Natomiast inaczej będzie w przypadku, gdy w trakcie urlopu wychowawczego założysz działalność. W takiej sytuacji co do zasady będziesz podlegać składkom z działalności. Obowiązkowe będą dla ciebie składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, wypadkowe, zdrowotne. Natomiast dobrowolnie będziesz mogła się zgłosić do ubezpieczenia chorobowego. 

Jeśli założysz firmę na wychowawczym to musisz dać znać pracodawcy, że zakładasz firmę, gdyż pracodawca w takiej sytuacji nie powinien już odprowadzać za ciebie składek do ZUS (będziesz je doprowadzać sama właśnie z tytułu działalności). 

No chyba, że na przykład skorzystasz z ulgi na start.

Składki preferencyjne i ulgi ZUS

Czy możliwe są składki preferencyjne i ulgi na ZUS w przypadku prowadzenia działalności na urlopie wychowawczym? Tak, jeżeli będziesz spełniać określone w przepisach warunki do skorzystania z nich. 

Co istotne, to w takiej sytuacji będziesz mieć możliwość skorzystania z tzw. ulgi na start, czyli możliwości opłacania przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności wyłączeni składki zdrowotnej. W takim przypadku w tym czasie nadal podlegasz ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. 

Pamiętaj jednak proszę, że ten artykuł nie jest poradą prawną i nie zawiera analizy twojego konkretnego przypadku.

Ponieważ kwestie składek do ZUS są szalenie istotne, bo od nich zależą twoje przyszłe uprawnienia do pobierania ewentualnych zasiłków, a w dalszej perspektywie renty lub emerytury, ja rekomenduję, aby zawsze, ale to zawsze, dokładnie skonsultować swoją konkretną z sytuację ze specjalistą (to może być np. księgowa, prawnik, doradca podatkowy). 

***

Mam nadzieję, że ten wpis był dla ciebie pomocny. Jeżeli masz pytania odnośnie swojej sytuacji w pracy to zapraszam cię na indywidualną konsultację.

A ja jak zawsze życzę ci powodzenia na twojej drodze zawodowej!

Irena Pacholewska-Urgacz 

Zdjęcie w treści: Paige Cody on Unsplash